Onze energiemarkt verloor al haar flexibiliteit

Jarenlang vonden we het vanzelfsprekend dat we te allen tijde de nodige stroom hadden. Jarenlang was er geen enkel beleid noodzakelijk om te voorzien in onze elektriciteitsproductie. De jongste jaren gebeurde zelfs het tegendeel: de wet op de kernuitstap voorzag wel in de sluiting van centrales, maar niet in een aanpak om andere productie uit te bouwen. Sommigen droomden er zelfs van om ook de steenkoolcentrales bij wet te sluiten. Hoe al die centrales moesten worden vervangen, was een vraag die niet gesteld werd.

Nu is het allemaal anders. Vandaag moet vicepremier Johan Vande Lanotte voor de camera's erkennen: "Maar laat ons duidelijk zijn, op een jaar tijd hebben we drie, vier weken dat een probleem kan rijzen." Om geruststellend aan toe te voegen: "De andere maanden van het jaar is er eigenlijk elektriciteit over." Je zal als buitenlandse investeerder maar geconfronteerd worden met die uitspraak. Geruststellend is het niet.

Het is dus duidelijk: de mogelijke sluiting van Doel 3 en Tihange 2 zet ons elektriciteitssysteem zwaar onder druk. Het jarenlange non-beleid van de regering heeft ertoe geleid dat onze energiemarkt al haar flexibiliteit verloren heeft. Iedere tegenslag leidt tot een kettingreactie aan problemen die ofwel de bevoorradingszekerheid van ons land in het gedrang brengt ofwel de energieprijzen de pan uit doet rijzen.

En laat nu net betaalbare en zekere energie noodzakelijk zijn om het eventuele herstel van de Europese economische crisis te bevorderen. Een energiecrisis zou onze koopkracht
aantasten, waardoor onze economische groei nog verder achteruitgaat.

Nu willen sommigen alles oplossen met energiebesparing waardoor die centrales niet eens meer nodig zijn. Alleen kiezen we steeds meer voor elektriciteit in het belang van klimaat, leefmilieu en comfort. Zo besparen we heel wat energie door te verwarmen met warmtepompen, sparen we onze leefomgeving door elektrisch te rijden en verschijnen bij u thuis heel wat extra toestellen zoals decoders, wifirouters, ... Energie besparen is prioritair, maar lost het probleem niet op.

Het idee om bedrijven te verplichten hun verbruik naar beneden te halen op de koudste dagen wordt door Open VLD naar voren geschoven. Al is de kostprijs van die maatregel ook niet te onderschatten. In sommige productieprocessen is dat verre van eenvoudig en we kunnen ons afvragen hoeveel economische groei we ervoor willen opgeven om productie stil te leggen.

Een ander voorstel gelanceerd door vicepremier Vande Lanotte was het verbod om de hogere kostprijs te mogen doorrekenen aan de klanten. Nieuwe investeringen aantrekken is de uitdaging van ons energiebeleid, maar wie wil hier investeren als je niet eens zeker bent dat de kosten gerecupereerd kunnen worden? Met dat soort oplossingen is de totale afbrokkeling van onze energievoorziening niet meer erg veraf.

Om een degelijk energiebeleid te voeren moet je keuzes maken die een realistische kans op slagen hebben. Vanuit dat oogpunt lanceerden we als N-VA eind mei een globaal plan met zowel voor de energieprijzen als voor de bevoorradingszekerheid maatregelen op korte en middellange termijn. Maatregelen die nu even actueel zijn als voor de problemen met de centrales, want ondanks het uitrustingsplan zijn er ondertussen erg weinig maatregelen op korte termijn genomen.

Zo moeten we focussen op wat er kan gerealiseerd worden op korte termijn om de elektriciteitsproductie veilig te stellen. Door noodoverleg met producenten en leveranciers kan worden bekeken hoe we vervroegd productie kunnen opstarten terwijl we met leveranciers bekijken of er stroom kan gehaald worden in het buitenland.

Een piekbudget bij de netbeheerder Elia maakt dan weer dat centrales in aanbouw zo snel mogelijk kunnen worden aangesloten en dat specifieke netversterkingen die extra productie veilig over het net kunnen transporteren. Ondersteuning voor nieuwe gascentrales zal nodig zijn om ze effectief gebouwd te krijgen. De regering kondigde aan dat een dergelijke ondersteuning er zal komen, maar niemand weet op welke manier of onder welke voorwaarden. De onduidelijke situatie is dan ook bijzonder nefast.

Naast bevoorrading moet een prijsbeleid worden uitgewerkt. Terwijl iedereen wijst naar de energieproducenten wordt het grootste deel van de elektriciteitskosten vastgelegd door de overheid onder de vorm van heffingen, distributienettarieven en transmissienettarieven. Ook dat moet men onder de loep durven te nemen. De regering moet daarom nu werk maken van een noodactieplan om de bevoorrading te verzekeren en betaalbare prijzen te garanderen. We zitten al in de toegevoegde tijd. Laat ons geen tijd meer verliezen. Anders wachten ons nog heel wat koude, donkere en prijzige winters die meer dan vier weken zullen duren.